*Δημοσιεύτηκε στην "Οικολογία και Δράση"
Το καλοκαίρι είναι για τους περισσότερους εποχή διακοπών. Πόσοι όμως από εμάς αφιερώνουμε τον απαραίτητο χρόνο για να σχεδιάζουμε τις διακοπές μας έτσι ώστε να έχουν όσο το δυνατότερο μικρότερη επιβάρυνση στο περιβάλλον; Πόσοι έχουμε σκεφτεί αλήθεια τι επίδραση έχουν οι διακοπές μας στο περιβάλλον και στο μέρος των διακοπών μας;
Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ο τουρισμός αναπτύχθηκε ραγδαία με τη μορφή του μαζικού τουρισμού. Ενώ ως τότε ο τουρισμός ήταν πολυτέλεια και προνόμιο των ευκατάστατων τάξεων, η οικονομική άνθιση που ακολούθησε το β’ Παγκόσμιο Πόλεμο σε Ευρώπη και βόρεια Αμερική προσέφερε στις μεσαίες και κατώτερες ταξεις το «δικαίωμα» στις διακοπές και τον τουρισμό. Ορδές τουριστών από τη βόρεια Ευρώπη άρχισαν να κατακλύζουν τις παραλίες των χωρών της νότιας Ευρώπης αρχικα – και τις χώρες της νοτιανατολικής Ασίας και Αφρικής τα τελευταία χρόνια.
Από οικονομικής άποψης, ο τουρισμός συνέβαλε στην ανάπτυξη ολόκληρων περιοχών, όπως λχ. τα φτώχα νησιά των Κυκλάδων που ως τότε συντηρούνταν από τα εμβάσματα των ναυτικών και των μεταναστών. Η περίπτωση της Ελλάδας είναι χαρακτηριστική αφού ένα σημαντικό μέρος του ΑΕΠ της χώρας προέρχεται από τον τουρισμό. Ο μαζικός τουρισμός κατέστησε τις διακοπές σε ένα μέρος εκτός του τόπου κατοικίας προσιτές για όλους.Από την άλλη, ο μαζικός τουρισμός προκαλεί και αρκετές αρνητικές συνέπειες στον τόπο υποδοχής των τουριστών. Καταρχάς, η μετακίνηση των τουριστών από τη χώρα κατοικίας στη χώρα των διακοπών είναι ενεργειοβόρα, δαπανηρή και επιβαρύνει σημαντικά το περιβάλλον. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι η πλειοψηφία των τουριστών επιλέγει το αεροπλάνο και το αυτοκίνητο για τις μετακίνησεις της, τα δύο κατεξοχήν ρυπογόνα μέσα μεταφοράς. Σε πολλά νησιά η ηχορύπανση τους καλοκαιρινούς από τα αεροπλάνα είναι αφόρητη, πέρα από την έκλυση των καυσαερίων. Έρευνες έχουν δείξει ότι σε πολλές περιπτώσεις, οι συγκεντρώσεις ρυπογόνων αεριών από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων, όπως πχ το διοξείδιο του άνθρακα, σε περιοχές που δέχονται μεγάλους αριθμούς τουριστών αγγίζουν τα επίπεδα των συγκεντρώσεων των ουσιών αυτων σε περιόδους αχμής σε μεγάλα αστικά κέντρα!
Οι περισσότεροι από τους τουρίστες επιλέγουν τα πακέτα διακοπών, τα οποία προσφέρονται από τουριστικά γραφεία σε πολύ προσιτές τιμές. Τα πακέτα αυτά περιλαμβάνουν μετακίνηση (με αεροπλάνο συνήθως), διαμονή (σε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες – «ξενοδοχεία πέντε αστέρων») και διατροφή μέσα στις ξενοδοχειακές μονάδες. Οι τουρίστες χωρίς υπερβολή «μαντρώνονται» μέσα στα ξενοδοχεια, χωρίς ουσιαστικά να ωφελούν την τοπική κοινωνία και οικονομία, αφού δεν επιλέγουν τις τοπικές επιχειρήσεις για τη διαμονή, διατροφή και διασκέδαση τους.
Επιπλέον επιβαρύνουν το περιβάλλον, αφού τα απόβλητα και απορρίματα των τουριστών μένουν στη χώρα των διακοπών και μετά την επιστροφή των τουριστών στοη χώρα τους. Πολλές περιοχές που πλήττονται από λειψυδρία επιβαρύνονται περισσότερο απο τους μεγάλους αριθμούς των τουριστών, χαρακτηριστικό παραδειγμα ειναι και πάλι τα νησιά των Κυκλάδων. Συχνά το φυσικό τοπίο αλλοιώνεται ανεπανόρθωτα από τις τεράστιες τσιμεντένιες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις ή τις εξοχικές κατοικίες που χτίζονται χωρίς να λάβουν υπόψη τα χαρακτηριστικά του τοπίου.Ένας ακόμα παραγοντας είναι η τοπική κουλτούρα και ιδιοσυγκρασία, η οποία επηρεάζεται απο τη συρροή τουριστών. Ο τοπικός χαρακτήρας σε πολλές περιπτώσεις αλλοιώνεται, ακριβώς όπως το τοπίο από την πληθώρα χτισμάτων. Σε πολλές περιπτώσεις η νοοτροπία των κατοίκων επηρεάζεται, σε πολλές περιπτώσεις ενισχύεται η στείρα αντιγραφή και η ξενοφιλία.
Ωστόσο ο τουρισμός παραμένει σημαντική οικονομική δραστηριότητα και πηγή εισοδήματος για ολόκληρες περιοχές και κράτη. Το ερώτημα είναι πού βρίσκεται η χρυσή τομή, σε ποιο βαθμό δηλαδή το περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος του τουρισμόύ δεν είναι μεγαλύτερο από το οικονομικό όφελος. Το ερώτημα αυτό απασχολεί τους ειδικούς και είναι δύσκολο να απαντηθεί. Αυτό ωστόσο που μπορεί να κάνει ο καθένας μας είναι να έχει στο μυαλό του την επίδραση που έχει η παρουσία του σε ένα μέρος και να ελαχιστοποιήσει όσο μπορεί τις αρνητικές συνέπειες. Μερικές ιδέες:
· Ας επιλέξουμε όσο γίνεται πιο φιλικό τρόπο μετακίνησης. Το αεροπλάνο αποτελεί την έσχατη επιλογή. Μια λύση είναι ο τόπος διακοπών να είναι κοντά στον τόπο κατοικίας. Πολλές φορές η παραλία που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι μας δεν υστερεί σε κάτι από την παραλία στην αλλη άκρη της γης.
· Ας στηρίξουμε τις τοπικές επιχειρήσεις και τα τοπικά προϊόντα, στο μέρος που κάνουμε τις διακοπές μας. Το καφενείο με τους παππούδες, τα δωμάτια με το μπάνιο στον κήπο, η ταβέρνα με την πίτα της γιαγιάς είναι εξάλλου το «εξωτικό» στοιχείο που ψάχνουμε σε κάθε ταξίδι.
· Ας σεβαστούμε το περιβάλλον, τη χλωριδα και την πανίδα και τους φυσικούς πόρους του μέρους των διακόπων μας. Δεν είναι ανάγκη να κόψουμε όλα τα αγριολούλουδα (εξάλλου είναι πιο όμορφα να τα βλέπει κανείς στο φυσικό τους τοπίο απ’ότι ξεραμένα σε ενα βαζο) ή να σκοτώσουμε όλα τα καβούρια στην παραλία. Ας μην ξεχνάμε ότι για πολλές περιοχές το νερό ειναι πολύτιμο.
.jpg)
