Εθνικός Δρυμός Βίκου - Αώου

Ο Εθνικός Δρυμός Βίκου – Αώου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο Δυρμός των μεγάλων κορυφών. Εκτείνεται από το ορεινό συγκρότημα της Τύμφης, στο βορειοδυτικό άκρο της οροσειράς της Πίνδου. Η χαράδρα του Αώου αποτελεί το βόρειο όριο του Δρυμού, μια περιοχή άγρια και μεγαλοπρεπή. Το νότιο όριο είναι άλλη μια χαράδρα, αυτή του Βίκου με βαθιές ορθοπλαγιές και σπάνια βλάστηση.

Η συνολική έκταση του Δρυμού φτάνει τα 13.000 εκτάρια.

Κάτω από τις επιβλητικές πλαγιές των βουνών χτίστηκαν οι περίτεχνες στέγες των οικισμών του Πάπιγκου, του Μονοδενδρίου και του Βίκου. Περιμετρικά του Δρυμού υπάρχουν άλλα έξι χωριά του Ζαγορίου, η Αρίστη, το Άγιος Μηνάς, η Βίτσα, το Καπέσοβο, το Βραδέτο και το Βρυσοχώρι, και εκτός Ζαγορίου η Κόνιτσα, η Καλλιθέα και η Κλειδωνιά.

Ο Δρυμός Βίκου – Αώου είναι ο Δρυμός των μεγάλων κορυφών! Ογκόδεις, επιβλητικές, αγέροχες κορυφές, κρυμμένες μέσα στα σύννεφα, αγκαλιασμένες από το χιόνι το χειμώνα και λουσμένες στο φως την άνοιξη. Κάπως έτσι είναι η εικόνα των κορυφών της Τύμφης. Οι μεγαλύτερες κορυφές είναι η Γκαμήλα (2.497μ), η Αστράκα (2.436μ), ο Λάπατος (2.251μ), ο Πλόσκος (2.377μ), ο Καρτερός (2.478μ), τα Μεγάλα Λιθάρια (2.467μ) και η Τσούκα Ρόσσα (2.377μ). Οι ορθοπλαγιές κάτω από τις κορυφές φτάνουν μέχρι και τα 400 μέτρα σε κατακόρυφο ύψος, δημιουργώντας έτσι μια επιβλητική εικόνα.

Ο ποταμός Αώους είναι αυτός που κυριαρχεί από τα βόρεια, διασχύζοντας την πυκνή σε δάση κοιλάδα που έχει πάρει το όνομά του. Η χαράδρα σχηματίζεται από τις πλαγιές της Τύφμης, της Τραπεζίτσας και του Ραϊδοβουνίου. Το μήκος της είναι 8 χιλιόμετρα και το πλάτος κυμαίνεται από τα 200 μέτρα μέχρι τα 4 χιλιόμετρα.

Στα νότια, ο κυρίαρχος είναι το φαράγγι του Βίκου. Το μήκος του ξεπερνά τα 10 χιλιόμετρα ενώ το πλάτος κυμαίνεται από 100 μέτρα μέχρι 1 χιλιόμετρο. Η κοίτη του φαραγγιού έχει νερό μόνο το χειμώνα και την άνοιξη, όπου υπάρχουν πολλές χιονοπτώσεις και βροχές.Προς το τέλος του φαραγγιού, κοντά στο Μικρό Πάπιγκο και το χωριό Βίκος, βρίσκονται οι πηγές του ποταμού Βοϊδομάτη, του διαυγέστερου ποταμού στην Ελλάδα, ενός από τους καθαρότερους ποταμούς της Ευρώπης και με πόσιμο νερό,

Ο Εθνικός Δυρμός Βίκου – Αώου είναι γεμάτος με τεράστια βράχια, σκληρούς αβεστόλιθους που σχηματίστηκαν πριν απο 37 με 150 εκατομμύρια χρόνια. Σε διάφορα σημεία υπάρχουν επίσης στρώσεις φλύσχη, ο οποίος φλύσχης είναι ένα μίγμα από μαρμαρυγιούχους ψαμμίτες και αργιλούχες ιλυώδεις μάργες που εναλλάσονται με στρώσεις κροκαλοπαγών πετρωμάτων. Υπάρχουν επίσης και τεταρτογενείς σχηματισμοί, οι οποίοι περιλαμβάνουν αλλούβια ποταμών, και καλλούβια ασβετολίθων που δημιουργήθηκαν από αποθέσεις παλαιών παγετώνων.

Η αντίδραση του ασβετόλιθου στο νερό έχει προκαλέσει τη διάβρωση και έτσι τη δημιουργία σπηλαίων στο εσωτερικό του. Στο όρος της Τύφμης μπορεί κανείς να συναντήσει αρκετά βάραθρα (κατακόρυφα σπήλαια μεγάλου βάθους) καθώς επίσης και πολλές δολίνες (κοίλα επιφανειακά βυθίσματα του εδάφους που προέκυψαν από την κατάπτωση της οροφής υπόγειων σπηλαίων). Το μεγαλύτερο βάραθρο είναι αυτό της “Προβατίνας” με βάθος 451μ και αποτελεί το τρίτο μεγαλύτερο βάραθρο στον κόσμο. Άλλα βαραθρα στη Τύφμη είναι το “Χάσμα του έπους” (407μ), η “Τρύπα της νύφης” (340μ), η “Τρύπα της λυγερής” (330μ) και η “Γκαϊλότρυπα” (200μ). Τα ονόματα αυτά έχουν δοθεί από τους διάφορους μύθους, συμβάντα και τοπικές δοξασίες που καλύπτουν με μυστήριο του εντυπωσιακούς γεωλογικούς αυτούς σχηματισμούς.

Το κίμα του Δρυμού υπάγεται στον ηεπριωτικό κλιματικό τύπο που χαρακτηρίζεται σε ζεστά καλοκαίρια με λίγες τοπικές βροχές και ψυχρούς, πλούσιους σε βροχές, χειμώνες. Στα μεγαλύτερα σε υψόμετρα μέρη όμως κυριαρχεί ο ορεινός κλιμνατικός τύπος ο οποίος χαρακτηρίζεται από δροσερά καλοκαίρια με αρκετές τοπικές βροχές ενώ οι χειμώνες από άφθονες βροχές και χιονοπτώσεις. Λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών των χειμώνα, οι παγετοί είναι συνήθεις, όπου από τα μέσα του φθινοπόρου έως τα μέσα της άνοιξης κυριαρχούν.

Ο Δρυμός είναι επίσης πλούσιος όσον αφορά το οικοσύστημα και την άγρια πανίδα. Η ποικιλία και εναλλαγή των διαφορετικών φυσικών οικοσυστημάτων αποτελεί ένα από λιγοστά εναπομείνοντα καταφύγια της άγριας ζωής στην Ευρώπη. Σήμερα είναι γνωστό ότι στο Δρυμό υπάρχουν 10 είδη αμφιβίων, 21 είδη ερπετών, 133 είδη πουλιών και 23 είδη θηλατικών, ενώ ο αριθμός των ασπόνδυλων σπάνιων ειδών είναι άγνωστος. Το 1/3 των φυτών της ελληνικής γης βρίσκει καταφύγιο στον Δρυμό αυτό, ο οποίος αποτελεί μόλις το 1/1.00.00 της συνολικής έκτασης της.

Όσο σημαντικκή είναι η προσφορά του Δρυμού στη πανίδα άλλο τόσο είναι και στη χλωρίδα. Με τον ερχομός της άνοιξης τα δάση, τα ρέματα, τα αλπικά λιβάδια και τα βράχια γεμίζουν με αγριολούλουδα, όμορφα αρώματα και όμορφα χρώματα. Στον Δρυμό έχουν αριθμιθεί πάνω από 1.700 είδη και υποείδη φυτικών ειδών. Μεταξύ αυτών βρίσκονται και πέντε ενδημικά είδη (που δηλαδή δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο), 19 ενδημικά είδη της Ελάδας καθώς και μεγάλος είναι ο αριθμός των φυτών που είναι σπάνια, προστατευόμενα ή έχουν ιδιαίτερη επιστημονική σημασία.